Cẩm nang lái xe cao tốc Nhật Bản từ A-Z cho người mới lấy bằng

Lần đầu tiên cầm lái trên đường cao tốc (高速道路 – kousoku douro) ở Nhật có thể khiến bất kỳ tài xế mới nào cảm thấy tim đập chân run. Tốc độ vun vút, những nút giao chằng chịt và dòng xe hối hả có thể là một thử thách thực sự. Tuy nhiên, đường cao tốc Nhật Bản lại được thiết kế cực kỳ khoa học và an toàn. Với sự chuẩn bị chu đáo và nắm vững những bí quyết trong “cẩm nang” này của BacTaiJapan.com, bạn sẽ không chỉ lái xe an toàn mà còn cảm thấy tự tin và thoải mái tận hưởng hành trình.

1. Khâu chuẩn bị “vàng”: Chìa khóa cho một chuyến đi an toàn

Đừng bao giờ chủ quan, dù chỉ là một chuyến đi ngắn. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp bạn tránh được 90% các rắc rối có thể xảy ra.

1.1. Kiểm tra “sức khỏe” xế yêu (車両点検 – sharyou tenken)

• Nhiên liệu (燃料 – nenryou): Đây là ưu tiên số một. Hãy đổ đầy bình xăng trước khi vào cao tốc. Các trạm xăng (ガソリンスタンド – gasorin sutando) tại khu vực dịch vụ – trạm dừng nghỉ (SA) thường cách nhau rất xa (có khi 50-60km) và giá xăng luôn đắt hơn bên ngoài. Một quy tắc an toàn là hãy tìm trạm đổ xăng ngay khi kim chỉ còn dưới một nửa.
• Lốp xe (タイヤ – taiya): Nổ lốp ở tốc độ cao là một trong những tai nạn thảm khốc nhất. Hãy kiểm tra áp suất lốp (タイヤの空気圧 – taiya no kuukiatsu) đảm bảo đúng tiêu chuẩn của nhà sản xuất. Đồng thời, hãy kiểm tra bề mặt lốp xem có bị mòn, nứt hay dính vật lạ không. Lốp xe khi đi trên cao tốc nên bơm “căng hơi” hơn một chút so với đường thông thường.
• Thẻ ETC (ETCカード – ETC kaado): Nếu bạn sử dụng ETC, hãy đảm bảo thẻ đã được cắm đúng chiều vào thiết bị (車載器 – shasaiki) và còn hạn sử dụng. Một lỗi nhỏ này có thể gây ra tình huống kẹt xe khó xử ngay tại cổng thu phí.
• Các hạng mục khác: Nhanh chóng kiểm tra mức dầu máy, nước làm mát, và nước rửa kính. Nước rửa kính rất quan trọng vì khi chạy nhanh, côn trùng và bụi bẩn bám vào kính có thể cản trở tầm nhìn nghiêm trọng.

1.2. Lên kế hoạch lộ trình chi tiết

Đừng chỉ dựa vào GPS một cách mù quáng. Hãy dành 10 phút để xem trước lộ trình:

• Xác định điểm vào/ra: Ghi nhớ tên của Nút giao vào (IC – Interchange) và Nút giao ra của bạn. Ví dụ: “Vào từ Tokyo IC (東京IC), ra ở Gotemba IC (御殿場IC)”.
• Xem trước các Nút giao lập thể (JCT – Junction): Đây là nơi các tuyến cao tốc giao nhau và là nơi dễ đi lạc nhất. Hãy xem trước bạn cần đi theo hướng nào tại JCT, thường sẽ có biển báo chỉ các thành phố lớn hoặc tên tuyến cao tốc tiếp theo. Ví dụ: Tại Ebina JCT, bạn cần đi theo hướng “Ken-O Expressway” (圏央道) hay tiếp tục trên “Tomei Expressway” (東名高速)?
• Sử dụng Street View: Một mẹo cực hay là dùng Google Maps Street View để “lái thử” ảo tại các đoạn đường vào và ra khỏi cao tốc. Việc này giúp bạn làm quen với khung cảnh và biển báo, giảm bớt sự bỡ ngỡ.
• Một số cổng vào (IC)/tuyến cao tốc chỉ cho phép sử dụng thẻ ETC (ETC only), nếu không có thẻ ETC sẽ không thể vào. Vì vậy, cần kiểm tra trước tuyến đường bạn sẽ đi nếu như muốn sử dụng tiền mặt thay vì ETC.

2. Nhập làn (合流 – gouryuu): Kỹ năng quyết định sự an toàn

Đây là thời điểm căng thẳng nhất nhưng cũng là kỹ năng quan trọng nhất. Hãy thực hiện một cách dứt khoát và đúng kỹ thuật.

2.1. Chọn đúng cổng và lấy vé

Hãy nhớ rằng, biển báo dẫn vào đường cao tốc luôn có nền màu xanh lá cây. Khi đến cổng thu phí (料金所 – ryoukinjo):

• ETC専用 (ETC sen’you – Dành riêng cho ETC): Làn màu tím, thanh chắn sẽ tự động mở khi bạn đi qua với tốc độ dưới 20km/h.
• 一般 (Ippan – Thông thường): Làn màu xanh lá. Nếu là cổng tự động, bạn sẽ dừng lại và lấy một chiếc vé (通行券 – tsuukouken) từ máy. Hãy giữ cẩn thận chiếc vé này để trình ra khi ra khỏi cao tốc. Nếu có nhân viên, họ sẽ đưa vé cho bạn. Mẹo nhỏ là nếu bạn có ETC mà vào nhầm làn này, hãy đưa thẻ ETC của bạn cho nhân viên, họ sẽ dùng thẻ ETC của bạn thanh toán mà không cần tiền mặt, giống như khi bạn vào làn ETC.
• ETC・一般 (ETC/Ippan – Hỗn hợp): Cả xe có ETC và không có ETC đều có thể đi.

2.2. Quy trình nhập làn chuẩn 5 bước

Sau khi qua cổng, bạn sẽ đi vào làn tăng tốc (加速車線 – kasoku shasen). Đây là đường băng của bạn, hãy tận dụng nó!

1. Bật xi-nhan phải (右のウインカー – migi no uinkaa) ngay lập tức: Để các xe trên cao tốc biết ý định của bạn từ sớm.
2. Tăng tốc mạnh mẽ và dứt khoát: Hãy nhìn vào dòng xe đang chạy và đạp ga để đạt tốc độ tương đương họ (thường là 80-100 km/h). Đừng sợ tiếng động cơ gầm lên, làn đường này được thiết kế cho việc đó. Sai lầm phổ biến nhất của người mới là nhập làn quá chậm, gây nguy hiểm cho cả mình và xe phía sau.
3. Kỹ thuật quan sát “Gương – Gương – Vai” (Kiểm tra 3 điểm): Liên tục liếc nhanh: Gương chiếu hậu giữa -> Gương chiếu hậu phải -> Quay đầu nhanh qua vai phải để kiểm tra điểm mù (死角 – shikaku). Lặp lại chu trình này.
4. Xác định khoảng trống an toàn: Tìm một khoảng trống đủ lớn để xe bạn có thể lọt vào mà không buộc xe phía sau phải phanh gấp.
5. Nhập làn mượt mà: Khi đã có đủ tốc độ và khoảng trống, nhẹ nhàng đánh lái sang phải để hòa vào dòng xe. Sau khi đã vào làn an toàn, hãy tắt xi-nhan.

TUYỆT ĐỐI KHÔNG: Dừng lại ở cuối làn tăng tốc. Vì ở cao tốc, khoảng cách giữa 2 xe rất rộng nên lúc nhập làn nếu bạn vẫn giữ tốc độ phù hợp sẽ có 2 tình huống xảy ra: Một là đủ khoảng cách an toàn để nhập, hãy nhập làn dứt khoát. Hai là nếu xe phía sau quá gần, bạn chỉ cần hơi giảm tốc độ lại 1 nhịp để xe sau đi qua rồi an toàn nhập làn. Lưu ý nếu thấy xe sau giữ nguyên tốc độ, có khả năng họ đang nhường cho bạn nhập làn, hãy phán đoán và nhập làn dứt khoát nếu đủ khoảng cách an toàn.

MẸO: Bảng tên đường và chỉ dẫn trên đường cao tốc sẽ có màu xanh lá cây. Chú ý đi theo bảng xanh lá cây nếu bạn muốn lên cao tốc và ngược lại để tránh

3. Những quy tắc “bất di bất dịch” khi lưu thông trên cao tốc

3.1. Nguyên tắc sử dụng làn đường

• Làn trái (走行車線 – soukou shasen): Đây là làn đường chính, là “nhà” của bạn. Hãy luôn di chuyển trên làn này.
• Làn ngoài cùng bên phải (追越車線 – oikoshi shasen): Đây là làn để vượt. Chỉ sử dụng khi bạn cần vượt xe khác. Sau khi vượt xong (xe bạn đã cách xe bị vượt một khoảng an toàn), hãy bật xi-nhan trái và quay trở về làn trái. Việc chạy liên tục trên làn vượt là vi phạm luật giao thông với tên gọi “Tsuukoutaiihan” (通行帯違反) và có thể bị cảnh sát phạt.

3.2. Giữ khoảng cách an toàn (車間距離 – shakankyori)

Ở tốc độ 100km/h, xe của bạn đi được gần 28 mét mỗi giây. Vì vậy, khoảng cách là sinh mạng.

• Mẹo “2 giây” (trong thời tiết tốt): Nhìn xe phía trước đi qua một cột mốc (cột đèn, biển báo), bắt đầu đếm “một-ngàn-một, một-ngàn-hai”. Nếu xe bạn đi qua cột mốc đó trước khi đếm xong, bạn đang ở quá gần.
• Sử dụng biển báo khoảng cách: Trên nhiều tuyến đường có các biển báo “車間距離確認” với các vạch 0m, 50m, 100m. Hãy đảm bảo xe bạn luôn cách xe trước ít nhất là vạch 100m.
• Trong thời tiết xấu (mưa, sương mù): Hãy tăng khoảng cách lên gấp đôi (4-5 giây).
• Đừng ngại khi giữ khoảng cách quá xa, nên nhớ, trên cao tốc xe muốn vượt có thể sử dụng làn vượt, việc giữ khoảng cách xa đối với tài xế mới là một điều nên làm.

3.3. Tốc độ và sự tập trung

• Tốc độ: Luôn tuân thủ biển báo tốc độ tối đa (最高速度 – saikou sokudo) – 100km/h đối với xe thông thường nếu không có biển giới hạn tốc độ và tối thiểu (最低速度 – saitei sokudo). Tuy nhiên, một mẹo quan trọng là hãy “lái theo dòng chảy” (流れに乗る – nagare ni noru). Việc chạy quá nhanh hoặc quá chậm so với các xe xung quanh đều có thể gây nguy hiểm.
• Tầm nhìn: Hãy nhìn xa về phía trước, không chỉ tập trung vào đuôi xe ngay trước mặt bạn. Điều này giúp bạn nhận biết các tình huống nguy hiểm từ sớm.
• Không được nhìn tập trung vào một điểm quá 3 giây, liên tục quan sát để đảm bảo tầm nhìn.

3.4. Thắt dây an toàn cho tất cả hành khách

Theo luật Nhật Bản, tất cả mọi người trên xe, bao gồm cả người ngồi ở hàng ghế sau, đều bắt buộc phải thắt dây an toàn (シートベルト – shiitoberuto) khi xe chạy trên đường cao tốc.

3.5. Giữ tỉnh táo: Nghỉ ngơi định kỳ và mẹo chống buồn ngủ

Lái xe đường dài trên cao tốc, dù đường thẳng và đẹp, cũng rất dễ gây mệt mỏi (疲労 – hirou) và buồn ngủ (眠気 – nemuke). Đây là kẻ thù thầm lặng và là nguyên nhân của nhiều vụ tai nạn thảm khốc.

• Nghỉ ngơi sau mỗi 2 giờ lái xe: Đây là quy tắc vàng được các tổ chức an toàn giao thông Nhật Bản khuyến nghị. Hãy nghỉ ngơi (休憩 – kyuukei) ít nhất 15-20 phút sau mỗi 1.5 đến 2 giờ lái xe. Các trạm dịch vụ (SA) và bãi đỗ xe (PA) được xây dựng với tần suất hợp lý chính là để phục vụ mục đích này. Hãy dừng xe ở nơi an toàn, ra khỏi xe, vươn vai, đi dạo, rửa mặt hoặc chợp mắt một chút để lấy lại sự tỉnh táo.
• Mẹo lưu thông không khí chống buồn ngủ: Một mẹo nhỏ nhưng cực kỳ hữu ích là chú ý đến hệ thống điều hòa của xe. Nhiều người có thói quen để chế độ lấy gió trong (内気循環 – naiki junkan) liên tục để làm mát/sưởi ấm nhanh. Tuy nhiên, việc này sẽ làm tăng nồng độ khí CO2 trong xe, gây thiếu oxy (酸素不足 – sanso busoku) và dẫn đến đau đầu, buồn ngủ. Hãy thường xuyên chuyển đổi sang chế độ lấy gió ngoài (外気循環 – gaiki junkan), khoảng 30 phút một lần trong vài phút, để không khí trong xe được làm mới và cung cấp đủ oxy cho não bộ, giúp bạn luôn tỉnh táo.
• Một cách khác chống buồn ngủ là bật nhạc nhịp điệu mạnh (như Rock) với mức âm thanh to.

4. “Hạ cánh” an toàn: Kỹ thuật ra khỏi cao tốc

Việc ra khỏi cao tốc dễ dàng hơn nhiều so với khi vào, nhưng vẫn cần sự tập trung.

1. Nhận biết biển báo lối ra (出口 – deguchi): Các biển báo lối ra cũng có màu xanh lá cây. Sẽ có thông báo trước ở các mốc 2km, 1km, và 500m. Ngay khi thấy biển báo 2km, hãy bắt đầu chuyển sang làn trái nhất một cách an toàn.
2. Vào làn giảm tốc (減速車線 – gensoku shasen): Bật xi-nhan trái và đi vào làn đường riêng này.
3. Chỉ giảm tốc độ sau khi đã vào làn giảm tốc: Đây là một lỗi phổ biến khác. Tuyệt đối không đạp phanh khi còn đang ở làn chính của cao tốc. Hãy giữ tốc độ, vào hẳn làn giảm tốc rồi mới từ từ giảm tốc độ để chuẩn bị cho các khúc cua và cổng thu phí.
4. Thanh toán phí:
   • Làn ETC: Đi chậm qua cổng.
   • Làn Ippan: Đưa vé (通行券) bạn đã lấy lúc vào cho nhân viên hoặc đưa vào máy tự động. Máy sẽ hiển thị số tiền, bạn có thể trả bằng tiền mặt (現金 – genkin) hoặc thẻ tín dụng (クレジットカード – kurejitto kaado).

5. Một số thuật ngữ quan trọng

• SA (サービスエリア – Saabisu Eria): Trạm dịch vụ lớn, có thể coi là một “ốc đảo”. Có đầy đủ nhà vệ sinh, nhà hàng, cửa hàng lưu niệm (お土産 – omiyage) bán đặc sản địa phương (ご当地グルメ – gotouchi gurume), quầy thông tin và quan trọng nhất là trạm xăng. Đây là nơi lý tưởng để nghỉ ngơi sau mỗi 2 giờ lái xe.
• PA (パーキングエリア – Paakingu Eria): Bãi đỗ xe nhỏ hơn, chủ yếu có nhà vệ sinh và máy bán hàng tự động. Một số PA lớn có thể có quán ăn nhỏ, nhưng đa số không có trạm xăng.
• トンネル (Tonneru – Đường hầm): Bắt buộc bật đèn pha (ヘッドライト – heddoraito) trước khi vào, kể cả ban ngày. Hãy chú ý các biển báo tốc độ điện tử bên trong hầm.
• 横風注意 (Yokokaze Chuui – Chú ý gió tạt ngang): Biển báo này thường xuất hiện trên cầu lớn hoặc các khu vực trống trải. Hãy giữ chặt vô lăng bằng cả hai tay khi thấy biển báo này.

6. Xử lý các tình huống “khó đỡ” như một tài xế chuyên nghiệp

Tình huống 1: Đi lố/nhầm lối ra (出口を通り過ぎた – Deguchi wo toorisugita)

KHÔNG ĐƯỢC LÀM: Phanh gấp, lùi xe, quay đầu. Đây là hành vi cực kỳ nguy hiểm và bị cấm.

CÁCH XỬ LÝ ĐÚNG:

1. Bình tĩnh lái xe đến IC tiếp theo.
2. Tại cổng thu phí, hãy chọn làn “一般” (Ippan) dù bạn có thẻ ETC.
3. Đưa vé/thẻ ETC cho nhân viên và nói: “すみません、降りたいインターを通り過ぎてしまいました。” (Sumimasen, oritai intaa wo toorisugite shimaimashita – “Xin lỗi, tôi đã đi quá nút giao muốn ra.”)
4. Nhân viên sẽ xử lý cho bạn một thủ tục gọi là “特別転回” (tokubetsu tenkai), cấp cho bạn một giấy phép để quay đầu xe tại một khu vực đặc biệt và quay trở lại cao tốc theo hướng ngược lại mà không bị tính thêm phí cho đoạn đường đi lố.

Tình huống 2: Xe bị hỏng hoặc hết xăng giữa đường

1. Bật đèn báo nguy hiểm (ハザードランプ – hazaado ranpu), cố gắng tấp xe vào làn dừng khẩn cấp (路肩 – rokata) bên trái.
2. Đặt biển tam giác cảnh báo (停止表示器材 – teishi hyouji kizai) cách đuôi xe ít nhất 50-100m để cảnh báo các xe khác từ xa. Việc này là bắt buộc theo luật.
3. Quan trọng nhất: Tất cả mọi người trên xe phải di chuyển ra khỏi xe và đứng ở phía sau lan can an toàn. Tuyệt đối không đứng quanh xe hoặc ngồi trong xe.
4. Gọi cứu hộ. Bạn có thể dùng điện thoại di động gọi JAF (Japan Automobile Federation) hoặc tìm các hộp điện thoại khẩn cấp (非常電話 – hijou denwa) màu cam được đặt cách nhau mỗi 1km dọc cao tốc. Điện thoại này kết nối thẳng đến trung tâm điều hành và họ biết chính xác vị trí của bạn.

Tình huống 3: Đi nhầm vào cổng ETC mà không có thẻ

Đừng hoảng loạn và tuyệt đối không lùi xe. Hãy dừng lại trước thanh chắn, bật đèn báo nguy hiểm và nhấn nút gọi nhân viên (係員呼出ボタン – kakariin yobidashi botan) trên cột thiết bị. Một nhân viên sẽ ra và cấp vé cho bạn theo cách thủ công.

Lời kết

Lái xe trên đường cao tốc ở Nhật là một kỹ năng cần thiết và sẽ trở nên dễ dàng hơn khi bạn đã quen. Hãy bắt đầu bằng những chuyến đi ngắn, chọn những ngày thời tiết tốt để luyện tập. Luôn nhớ rằng, sự an toàn của bạn và những người xung quanh là ưu tiên hàng đầu. Chúc bạn có những chuyến đi an toàn và thú vị trên mọi nẻo đường Nhật Bản!